21. Odtworzenia twórczości muzycznej
Większość kupujących płyty lub kasety fonograficzne jest przekonanych, że nagrania z nabytych egzemplarzy może dowolnie odtwarzać. Tymczasem odtwarzanie twórczości jest obwarowane licznymi ograniczeniami prawa. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych za odtworzenie uważa udostępnienie utworu przy pomocy nośników (płyty, kaseto fono i video itp.), na których utwór został zapisany, bądź przy pomocy urządzeń służących do odbioru programu radiowego i telewizyjnego, w którym utwór jest nadawany (art.6 pkt.9 ustawy). Wynika z tego także, że rozpowszechnianie utworów poprzez odbiór radia i telewizji jest także ograniczone. Ale pozostańmy na razie przy płytach i kasetach. Co więc możemy zrobić z twórczością zapisaną na zakupionej płycie. Na wstępie musimy zauważyć, że na płycie zapisano trzy prawem chronione dobra : utwór, artystyczne wykonanie, fonogram. Właścicielami praw do nich są autorzy słów i kompozycji (utworu), wokaliści i instrumentaliści (artystycznego wykonania), producenci (fonogramu). Dokonując odtworzenia zawsze będziemy wkraczać w zakres ich praw. Zakupiona w handlu legalna płyta upoważnia nas do jej odtwarzania bez jakiegokolwiek dodatkowego zezwolenia i zapłaty w ramach tzw. użytku osobistego, czyli dla siebie oraz w kręgu krewnych, powinowatych (rodzina małżonka) lub osób związanych stosunkami towarzyskimi (art.23 ustawy). Legalne będzie także odtworzenie podczas zajęć lekcyjnych w szkole lub uczelni ( art.27 ustawy), w terapii niepełnosprawnych (art.331 ustawy), przy prezentacji i naprawie sprzętu odtwarzającego (art. 334 ustawy), dla celów bezpieczeństwa publicznego i postępowań sądowych, administracyjnych, prawodawczych (art.332 ustawy). Wszelkie inne odtworzenia z nośników będą wymagały uzyskania odrębnego zezwolenia lub zapłaty wynagrodzenia. Zgodnie z art.17 i 50 ustawy publiczne odtworzenie jest objęte wyłącznym prawem autorskim. Oznacza to, że „puszczenie” płyty, kasety lub innych nośników poza wymienionymi wyżej przypadkami wymaga uzyskania wcześniejszego zezwolenia od autorów utworów zawartych na płycie i zapłaty im wynagrodzenia. Publiczne odtwarzanie bez takiego zezwolenia autorów jest uważane za przestępstwo (art.116 ustawy) nawet wtedy, gdy nie ma zarobkowego charakteru. Oznacza to więc, ni mniej ni więcej, że właściciel dyskoteki, restauracji, pubu, hotelu, organizator zabawy itd. aby nie narazić się na zarzut popełnienia przestępstwa, przed faktem odtworzenia powinien mieć stosowną umowę z autorami. Zazwyczaj będzie to umowa zawarta ze Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS, który chroni cały światowy repertuar muzyczny. Inaczej rzecz ma się z artystycznymi wykonaniami i fonogramami. W myśl art.86 ust.3 i 94 ust.5 ustawy z tytułu odtwarzania wykonań i fonogramów z wprowadzonego do obrotu nośnika artystom wykonawcom i producentom należy się stosowne wynagrodzenie. Brak wcześniejszego zezwolenia nie będzie więc przestępstwem, za odtworzenie trzeba będzie jednak zapłacić wynagrodzenie, umawiając się z organizacjami chroniącymi artystów wykonawców (SAWP, STOART) i producentów (ZPAV).
W przypadku odtwarzania z radia i telewizji ustawa przyznała prawa wyłączne zarówno autorom, artystom wykonawcom jak i producentom, co oznacza, że odbierający program radiowy i telewizyjny poza miejscami lub dla innych celów jak wymienione w art.23, 24 ust.2, 27, 331 do 334 ustawy, zobowiązany jest posiadać stosowne zezwolenie uprawnionych, które uzyskuje od organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi. Warto też wyjaśnić, że tzw. abonament radiowo-telewizyjny płacimy nie za odbiór programu a za korzystanie z urządzeń do odbioru, czyli odbiorników RTV i jest on opłatą w myśl art.48 ustawy o radiofonii i telewizji wpływającą na konto Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Utrwalony między nabywcami płyt fonograficznych pogląd, jakoby ich nabycie dawało także władztwo nad zamieszczonymi utworami nie ma prawnego poparcia. Nie ma też żadnego znaczenia to, że twórcy i artyści wykonawcy otrzymali za nagranie na płytę wynagrodzenie od producenta. Otrzymali je właśnie tylko za to a nie za ich publiczne udostępnianie w inny sposób.
W obszarze publicznego odtwarzania, które odbywa się jednocześnie u dziesiątków tysięcy podmiotów, tak z płyt jak i z radia, TV, innych urządzeń do odtwarzania, olbrzymie znaczenie mają organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, potrafiące zlokalizować te podmioty i ściągnąć dla twórców należne wynagrodzenia. Pojedynczy autor, artysta nie mają szans na znalezienie tych, którzy korzystają z ich twórczości i wykonawstwa bez respektowania praw autorskich i pokrewnych.