11. Forma

Oznaczenia formalne to jeden z najważniejszych elementów porządkujących partyturę i głosy. Wszelkie tego typu znaki i symbole powinny być bardzo czytelne i zgodne we wszystkich partiach. Ta funkcja działa w Sibeliusie bardzo dobrze, więc prawidłowe wprowadzenie znaków formalnych daje nam gwarancję zgodności z zamierzeniami. Pierwszym z elementów podziału formy na frazy (zwrotki, chorusy itp.) są podwójne kreski taktowe. Chcąc wywołać tę opcję zaznaczamy kreskę taktową (klikamy na nią, co zabarwia ją na niebiesko – staje się aktywna), następnie wchodzimy w zakładkę „Create/Barline” gdzie uwidacznia nam się wybór różnych kresek taktowych. Zaznaczając jedną z nich spowodujemy zmianę zaznaczonej kreski w partyturze na tę wybraną. Ważny jest fakt, że zmiana ta nastąpi także we wszystkich indywidualnych partiach. Z kolei wybór kresek oznaczających początek i koniec repetycji (Start Repeat i End Repeat) stworzy obszar, który będzie także powtarzany w trakcie odsłuchu.

Jeśli tworzymy repetycję, może nam być potrzebne także utworzenie pierwszej i drugiej volty. W tym celu zaznaczamy takt (lub kilka taktów), które mają być pierwszym zakończeniem i z zakładki „Create/Line” (klawisz „L”) wybieramy symbol pierwszej volty, co spowoduje naniesienie tego znaku w zaznaczonym takcie (taktach). Zauważmy, że w partyturze znak taki ukaże się tylko u góry systemu nutowego, natomiast będzie on obecny także we wszystkich głosach. Analogicznie postępujemy z drugą voltą.

Innymi elementami podziału formalnego są znaki Segno i Coda. Znajdziemy je w zakładce „Create/Text/Other System Text/Repeat (D.C./D.S./To Coda)”. Ważne jest tu precyzyjne wstawienie tych znaków, ponieważ Sibelius odtwarza utwór zgodnie z nimi. Jeśli symbol znajdzie się w niewłaściwym miejscu, playback będzie niezgodny z zamierzeniem. Najprościej tego dokonać zaznaczając (uaktywniając) najpierw takt, w którym znak ma się znaleźć, a dopiero potem wybrać odpowiedni. Program umieści go we właściwym miejscu nie narażając nas na niespodzianki. Znajdą się one także we wszystkich partiach indywidualnych. Symbole formalne (Segno, Coda i inne) znajdziemy także w okienku „Symbol” (klawisz „Z”). Są to jednak tylko znaki graficzne, które także możemy wstawić do partytury, ale nie będą przez Sibeliusa traktowane jako określenia formy, więc nie przełoży się to na odtwarzanie. Poza tym taki znak graficzny pojawi się w nutach tylko w miejscu gdzie go umieścimy, czyli w partyturze i w jednym głosie (tym, najczęściej, najbliżej położonym).

Jeszcze jednym ważnym elementem formy jest oznaczenie literowe bądź liczbowe kolejnych fraz (opcje możemy ustawić w zakładce „House Style/Engraving Rules/Rehearsal Marks”). Najprostszym sposobem wstawienia tych oznaczeń jest zaznaczenie pierwszego taktu nowej frazy i naciśnięcie klawiszy „ctrl+R”. Pojawi się zdefiniowany znak (np. „1” lub „A”). Następnie zaznaczamy pierwszy takt kolejnej frazy i powtarzamy operację, co spowoduje pojawienie się kolejnego znaku (np. „2” lub „B”). Oczywiście w tych samych miejscach znaki pojawią się w głosach.